Przez długi czas myślałam, że zrobienie mydła to proces dla zaawansowanych chemików. Podobnie jak z własnym kremem – poczytywałam to zadanie jako kwestię dla eksperta z chemicznym wykształceniem i dostępem do laboratorium. Nic bardziej mylnego. Mydło można z powodzeniem zrobić samemu w domu, wystarczy poznać kilka podstawowych zasad i stosować się do przepisu.

Jak powstaje mydło

Mydło powstaje w procesie zmydlania, czyli saponifikacji substancji mocno zasadowych z kwasowymi. Najczęściej używanymi substancjami zasadowymi przy produkcji mydła są wodorotlenek sodu i wodorotlenek potasu. Pierwszy posłuży do stworzenia mydła w kostce, drugi – do mydła w płynie. Najczęściej stosuje się wodorotlenek sodu, ponieważ mydło w formie stałej jest bardziej plastyczne, trwalsze i ma wiele zastosowań. Sama takie też robię.

Drugi rodzaj substancji chemicznej niezbędnej do utworzenia mydła to kwasy, w naszym przypadku kwasy tłuszczowe. Są one głównym składnikiem olejów roślinnych i tłuszczów zwierzęcych.

W wyniku saponifikacji substancji zasadowej z kwasową wytwarza się również gliceryna. Jest ona substancją, która pomaga zatrzymać wodę pod warstwą naskórka, dzięki czemu nawilża i wygładza skórę.

Jakie są sposoby na zrobienie mydła

Mydło można zrobić metodą na zimno albo na ciepło. Metoda na zimno polega na lekkim podgrzaniu fazy olejowej, najlepiej w kąpieli wodnej, do rozpuszczenia maseł i tłuszczy występujących w postaci stałej i do momentu połączenia się wszystkich olejów w jednolitą substancję. W osobnym pojemniku przygotowuje się roztwór wodny z substancją zasadową. Gdy obie ciecze uzyskają podobną temperaturę (ok. 40 stopni Celsjusza), łączy się je razem przy pomocy blendera.

Mydło na ciepło to takie, które było podgrzewane w temperaturze wyższej niż 60 stopni Celsjusza i przeszło przez fazę żelowania. W ten sposób przygotowuje się głównie mydła płynne, na bazie wodorotlenku potasu.

Jaki sprzęt jest potrzebny do zrobienia mydła

Niby nic specjalnego nie potrzebuję do zrobienia mydła, ale jednak trochę musiałam się do tego procesu przygotować.

Lista przedmiotów do produkcji mydła

• większa miska do rozpuszczania i podgrzewania olejów,
• druga miska (nie plastikowa) lub garnek do rozpuszczenia fazy wodnej z wodorotlenkiem sodu
• blender lub mikser do dokładnego zmieszania obu substancji
• większa forma lub małe foremki/pojemniczki do mydła
• odzież przykrywająca ręce
• gumowe rękawiczki
• okulary ochronne – ja pożyczam okulary do spawania ze skrzynki z narzędziami mojego męża
• maseczka ochronna do zakrycia ust (może być też chustka)

Po co mydło musi leżakować

Mydło to większa filozofia niż zrobienie kremu. Zachodzą tu inne procesy chemiczne i co prawda nadal mamy do czynienia z fazą tłuszczową i wodną, to łączą się one w zupełnie inny sposób. Saponifikacja wymaga czasu. Mydło potrzebuje kilku dni (dwa do trzech), by się zupełnie zmydlić, ostudzić i stwardnieć. Po tych kilku dniach kroję mydło, jeśli robię je w większej formie (np. keksówce) i zostawiam na kilka ok. 4 – 6 tygodni do leżakowania. W tym czasie neutralizuje się mydlany poziom pH.

Jeśli użyjesz mydła za wcześnie, może dojść do poparzenia i uszkodzenia skóry. Warto wykonać test pH papierkiem lakmusowym lub delikatnie liznąć mydło językiem. Jeśli jest kwaśne, powinno jeszcze leżakować. Gdy smakuje mydłem, jest już gotowe do użycia.

Przepis na mydło cynamonowo – świerkowe

Gdy kilka tygodni temu postanowiłam nauczyć się robić mydło, wyliczyłam, że będzie ono gotowe akurat na święta Bożego Narodzenia. Zaświtało mi, by zrobić mydło pachnące choinką i ciasteczkami, dlatego dodałam do niego olejku świerkowego i cynamonowego. Wyobraźcie sobie, jaki zapach mam od tej pory z mojej kuchni!

Użyłam do niego kilku olejów, które miałam w domu, naparu z kilku ziół, w tym rumianku i skrzypu oraz maceratu różanego, który zrobiłam kilka tygodni wcześniej.

Przepis na mydło:

• 270 g oliwy z oliwek
• 250 g oleju kokosowego
• 60 g oleju awokado
• 50 ml oleju jojoba
• 30 g oleju migdałowego lub z pestek śliwek (ten drugi na przyjemny, marcepanowy aromat)
• 20 g maceratu różanego
• 258,4 g wody lub naparu ziołowego
• 96,8 g wodorotlenku sodu
• 10 kropli olejku z kory cynamonu
• 10 kropli olejku świerkowego

1. Oleje włóż do miski i podgrzewaj w kąpieli wodnej do ok. 58 stopni Celsjusza, wymieszaj je dokładnie
2. Do drugiej miski wlej wodę lub napar ziołowy, dosyp wodorotlenek sodu. Zabezpiecz się odzieżą ochronną i maską na oczy i usta. Otwórz okno, by nie wdychać oparów NaOH. Przy łączeniu wodorotlenku sodu z wodą substancja bardzo się podgrzewa, uważaj, by się nie poparzyć.
3. Włóż miskę z wodnych roztworem wodorotlenku do zimnej kąpieli wodnej, ostudź też tłuszcze do ok. 40 stopni Celsjusza.
4. Gdy obie substancje osiągną podobną temperaturę, wlej fazę wodną do tłuszczowej i od razu zacznij blendować pulsacyjnie na średnich obrotach.
5. Gdy masa stanie się jednolita, o konsystencji gęstego budyniu, przelej ją do formy. Odstaw na 2 dni, by stwardniała.
6. Po dwóch dniach wyjmij mydło z formy i pokrój je ostrym nożem. Odłóż na kilka tygodni leżakowania. Po tym czasie mydło będzie gotowe do użytku.

Gdy zrobiłam pierwsze mydło, poczułam się jak bohater domu, pani laborantka czyniąca cuda z zupełnie prozaicznych składników. I wiecie co? To jest w zasięgu ręki! Każdy może zrobić swoje mydło z własnoręcznie dobranych składników, bez konserwantów, sztucznych barwników czy aromatów dalekich od natury.

Może Ty też spróbujesz swoich sił i zrobisz własne mydło komuś bliskiemu?

Przydatne linki:

• kalkulator mydlany – pomoże stworzyć własną recepturę
• przepis Doroty na mydło miodowe – był dla mnie inspiracją, by zacząć
• książka Klaudyny Hebdy „Ziołowy zakątek. Kosmetyki, które zrobisz w domu” – cudna pomoc przy robieniu własnych specyfików
• moje źródło wodorotlenku sodu