Wiele osób twierdzi, ze zero waste stygmatyzuje. Że jest dla uprzywilejowanych. Dla tych, którzy mają miejsce w życiu na chwilę refleksji, zastanowienia się nad tym, jaki wpływ mamy na środowisko, jak możemy uniknąć śmieci, jak mieć dobry wpływ na otoczenie, a nie tylko degradować, niszczyć.

Niestety, poniekąd się zgadzam z tymi zarzutami. To, że my interesujemy się zero waste, że czynimy wszelkie wysiłki, żeby generować mniej odpadów, to między innymi dlatego, ze ktoś nam wcześniej coś dał: dobrą edukację, spokój w rodzinie, dobre pochodzenie, odpowiednie zarobki. Mamy przywilej zastanawiać się nad ekologią, bo nasze podstawowe potrzeby są już spełnione.

Jednak gdybyśmy żyli ideowo tylko w grupie uprzywilejowanych, moglibyśmy tak się zagłębiać w rozważaniach i tkwić w bańce przez cały czas, krytykujących nie dość, że siebie nawzajem, nigdy wystarczająco idealnych, to jeszcze tych „durnych” poza bańką, pomstując na nasz marny los martyrologów tego świata, którzy jako jedyni, świadomi, oświeceni, chcą coś zmienić. Nie podoba mi się takie myślenie, a wiem, że dyskusje o zero waste często w tym kierunku zmierzają. I w blogosferze, i na Instagramie, i na grupach na Facebooku. Zapominamy o tym, że każdy ma inną życiową historię, inny styl życia, inny poziom majętności, a nawet inne wartości, którymi się kieruje, i może żyć inaczej.

Zamknięty obieg i zmiany systemowe

Piramida zasad zero waste pokazuje, że to, czego nie udało nam się odmówić lub ograniczyć – używamy ponownie, a jeśli wyrzucamy, to dbamy o segregację, tak żeby zawrócić produkt czy opakowanie w procesie recyklingu. To on zapewnia nam zamykanie obiegu surowców! Jeśli wiemy, że coś jest zrobione z tworzywa nadającego się do ponownego odzyskania – to super! Możemy mieć nadzieję, że po odpowiednim zagospodarowaniu odpadów właściwy zakład się nimi zajmie. I ze starego powstanie coś nowego, z mniejszym zużyciem zasobów naturalnych. 

Bo jeśli nie recykling, to dalej w hierarchii postępowania z odpadami czeka nas składowanie i spalanie. Dlatego żeby uniknąć jakiegokolwiek stygmatyzowania przez uprzywilejowanie, ja stawiam na systemowe rozwiązania, takie jak obowiązek zawierania recyklatu w opakowaniach, z których i tak (z tego co zobaczyłam w sortowni) ciężko nam zrezygnować. Druga sprawa – nałożenie opłat na producentów od opakowań, które nie nadają się do recyklingu poprzez wdrożenie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta, o której jeszcze napiszę.

Żeby uniknąć jakiegokolwiek stygmatyzowania przez uprzywilejowanie, ja stawiam na systemowe rozwiązania, takie jak obowiązek zawierania recyklatu w opakowaniach, z których i tak ciężko nam zrezygnować.

Spalanie, mimo odzysku energii, to znacząca strata surowca, powinno być traktowane wyjątkowo. Obecnie wszystkie odpady zmieszane idą w Poznaniu do spalarni, a będą mogły dodatkowo być składowane po wdrożeniu nowych zasad Ministerstwa Klimatu (więcej przeczytasz w tym wpisie). Bodźce sprzyjające recyklingowi są obecnie w Polsce nadal bardzo słabe. Nie godzę się na to!

Edukacja – to jedno, eko-projektowanie – drugie, ale ewolucja systemu to trzecie i bardzo mocne zadanie, które nadal przed nami.

Pamietajmy o tych zasadach i o tym, że ostatecznie nasz śmieć też może być surowcem. Jednocześnie miejmy w świadomości fakt, że to nie uprzywilejowanie powinno wpływać na działania na rzecz środowiska, tylko mądry system prawno-gospodarczy, który za nas dokonuje właściwych wyborów, pomaga nam ogarniać naszą zaśmieconą codzienność.