Kompost – nawóz organiczny wytwarzany z biodegradowalnych odpadów roślinnych w trakcie procesu kompostowania, czyli butwienia materii, uruchamianego przez mikroorganizmy.

Można mówić wzniośle o kompoście, głosząc peany na temat zamkniętego kręgu życia i zwracania ziemi tego, co od niej zabraliśmy. Ujmując rzecz czysto racjonalnie, jedna trzecia odpadów domowych jest pochodzenia organicznego, a przetwarzanie ich jest najbardziej sensownym sposobem na ich redukcję. Dzięki temu nie odsyłamy materii organicznej do spalarni i nie przyczyniamy się do zanieczyszczenia atmosfery.

Cykl wpisów „Zero Waste po polsku” ma na celu przeanalizować, jakie odpady są dla nas najbardziej kłopotliwe i dać wyraźne wskazówki, jak zredukować ilość produkowanych przez nas śmieci po to, by żyć pełnym życiem w zgodzie ze środowiskiem.

W ramach cyklu możesz przeczytać:

Zero Waste Krok #1 – Postaw Diagnozę

Zero Waste Krok #2 – Unikaj Plastiku

Studium Przypadku – gdzie znajdziesz mlekomat

Zero Waste Krok #3 – Pij wodę z kranu

Zero Waste Krok #4 – Wytrwaj przy swoim wyborze

Zero Waste Krok #5 – Zredukuj nadmiar

Zero Waste Krok #6 – Gotuj z resztek

Mieszkając w bloku mam ograniczone możliwości kompostowania. Nie mam działki, na której mogę zbudować wolno stojący kompostownik. W mojej okolicy brak miejskich kompostowników, a w Poznaniu na razie słyszałam o jednym w ogrodzie społecznym przy Kolektywie Kąpielisko na Arenie. Moja prośba do administracji osiedla o postawienie kompostownika przy śmietnikach spotkała się z negatywną odpowiedzią.

Zasięgnęłam opinii, w jaki sposób przetwarzane są obecnie odpady organiczne. W odpowiedzi od Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej” widnieje, że aktualnie tylko odpady zielone typu skoszona trawa i liście są zbierane przez miasto i przetwarzane w kompostowni pryzmowej w Suchym Lesie pod Poznaniem.

Odpady ulegające biodegradacji zagospodarowywane są we własnym zakresie przez mieszkańców (kompostowniki na terenach ogródków, ogrodów działkowych itp.). (…) Dodatkowo trwają prace rozruchowe nowoczesnej biokompostowni, na którą składają się między innymi instalacja fermentacji odpadów oraz kompostownia odpadów po fermentacji, w których będą zagospodarowywane odpady ulegające biodegradacji od mieszkańców. Budowana biokompostownia będzie rocznie przerabiała ok. 30 000,00 ton odpadów, z których powstanie energia elektryczna i cieplna oraz wysokiej jakości kompost.

Perspektywa przedstawiona przez ZM GOAP jest obiecująca, ale rozciągnięta w czasie. Poza tym Poznań najpierw musi zorganizować system odbierania odpadów biodegradowalnych od mieszkańców, a na razie ogłosił przetarg na zakup kontenerów (źródło).

Ograniczanie odpadów organicznych postanowiłam rozpocząć już teraz i zorganizować własny pojemnik, w którym mogłabym je przetwarzać.

Przy okazji jednego z wykładów organizowanych przez Poznańską Kooperatywę Spożywczą na temat zdrowotnych właściwości efektywnych mikroorganizmów (tzw. emów) poznałam Pana Michała Fedosza, który pokazywał kompostownik, jakiego nigdy wcześniej nie widziałam.

Ma współczesny design, jest funkcjonalny, posiada sporo miejsca na kompost i dodatkową półkę na domowy zielnik. Wiedziałam, że wkrótce będzie to nowy mebel na moim balkonie.

Zdjęcie zamieszczone przez użytkownika Kasia (@kasia_ograniczamsie) 11 Sie, 2016 o 11:46 PDT

Mój domowy kompostownik

Mój kompostownik składa się z trzech warstw i pokrywy.

1. Górna półka może służyć jako donica na domowe zioła albo dodatkowa przestrzeń na kompost.
2. Środkowa półka to miejsce na odkładanie odpadów organicznych i tworzenie się kompostu
3. Dolna warstwa służy do zbierania soków wypływających z kompostownika. Mogą posłużyć jako biohumus w płynie, którym – po rozrobieniu z wodą – podlewa się rośliny. Dzięki kranikowi umieszczonemu na dnie łatwo jest odlać płyn do naczynia.
4. Pomiędzy warstwą drugą i trzecią umieszczona jest membrana filtrująca grubsze kawałki kompostu, tak by płyn spływający na dół był klarowny i nie przedostawały się do niego dżdżownice.

Dwie górne warstwy mają podziurkowane dno, przez które swobodnie przechodzi powietrze potrzebne do uruchomienia procesu butwienia. To bardzo ważne, by odpadki nie zaczęły gnić lub pleśnieć, a może się to przytrafić początkującemu amatorowi ekologii (patrz: mnie samej).

Materia przerabia się na kompost przez kilka miesięcy. Potem może posłużyć jako podłoże do sadzenia roślin. Wówczas opróżniamy kompostownik i zapełniamy nowymi odpadami.

Jeśli nie masz ogrodu ani nie prowadzisz balkonowych upraw, możesz oddawać kompost do ogrodów społecznych lub znajomym działkowiczom. Domowy biohumus to cenne źródło minerałów, przede wszystkim azotu, fosforu i potasu.

Kompostowanie reprezentuje pewien rodzaj wielkiego zamkniętego koła obiegu odpadów, na podstawie którego powinien zostać oparty cały model produkcji dóbr. – Bea Johnson, Zero Waste Home

Co można kompostować

Do kompostownika można wkładać odpady, które są biodegradowalne, ale należy zwracać uwagę, czy ich obecność nie popsuje ostatecznej jakości kompostu.

Oto przykładowa lista rzeczy, które można kompostować

• obierki warzyw i owoców
• pozostałości po obiedzie
• woreczki z herbatą, fusy po kawie nawet z filtrem
• resztki ugotowanych warzyw
• skorupki jaj
• miękki papier
• pieczywo
• części roślin ogrodowych, domowych lub balkonowych

Czego lepiej nie kompostować:

• cytrusy, w tym banany – ze względu na dużą ilość chemii, którą są pryskane
• mocne przyprawy (np. ocet, musztarda)
• produkty mleczne, mięsne, kości –  zamiast zbutwieć zepsują się i przyciągną niechciane w domu żyjątka
• oleje, tłuszcze – stanowią powłokę, przez którą nie przedostają się bakterie odpowiedzialne za kompostowanie

Co zrobić, by kompost nie gnił i nie pleśniał?

Nadmiar mokrych odpadów organicznych może spowodować pleśnienie materii, a brak dostępu tlenu – jej gnicie. Ważne jest, by wilgoć równoważyć odpadami suchymi, np. wysuszonymi częściami roślin balkonowych, suchą trawą, połamanymi małymi gałęziami, przesypać ziemią lub obłożyć miękkim papierem. Tlenu dostarcza się otwierając pokrywę kompostownika i przerzucając kompost łopatką, tak by dolną warstwę zmieszać z górną. Wystarczy to zrobić raz w tygodniu. Dziurki w dnie kompostownika również dostarczają tlenu, dzięki czemu kompost tak łatwo nie zgnije.

Gnicie można rozpoznać po nieprzyjemnym zapachu uwalniającym się z pojemnika. Ważne jest, by szybko przerzucić kompost i dotlenić go. Zgniła materia nie jest wartościowym materiałem dla roślin, dlatego dbanie o prawidłową formę zawartości kompostownika jest tak ważne.

Dżdżownice i bakterie

Proces kompostowania (butwienia materii organicznej) można przyspieszyć spryskując zawartość roztworem zawierającym dobroczynne bakterie (np. preparatem Em Farma Plus). Zapobiegają one gniciu i przyspieszają proces tworzenia kompostu. Świeże odpady można też przykryć cienką warstwą przerobionej materii lub ziemi ogrodowej.

Najlepszym przyjacielem kompostownika są dżdżownice. Wystarczy rozpocząć z połową kilograma dżdżownic, nakarmić je niewielką ilością przemielonych odpadów, a potem stopniowo dodawać ich więcej.

Kompostowanie na balkonie

Mój kompostownik stoi na balkonie. Codziennie karmiony jest nową dostawą kuchennych odpadków i spryskiwany płynem z bakteriami. Na razie obserwuję, jakie procesy zachodzą w nim bez wprowadzenia dżdżownic. Coraz bardziej się jednak przekonuję, by zatrudnić małe pomocnice i uzyskać żyzny kompost szybciej niż za pół roku.

Do tej pory udało mi się ściągnąć 2 filiżanki płynu z dolnej warstwy kompostownika i podlać nimi balkonowe rośliny. Przyznaję, że w tym roku pelargonie wyjątkowo dobrze się trzymają, a pomidory rodzą kolejne partie owoców. Zapewne ciepła pogoda sprzyja, a dodatek zdrowego płynu pomaga zachować roślinom zdrowie i dobrą formę.

Kompostowanie może być dla każdego. Wystarczy trochę samozaparcia i mocna motywacja do zmiany domowych zwyczajów na te bliższe środowisku, którego jesteśmy częścią.

Jestem ciekawa, czy macie doświadczenie z kompostowaniem lub jesteście chętni rozpocząć swoją przygodę z kompostownikiem?

P.S.

Umówiłam się z Panem Michałem, że kompostownik Urbalive dostanę na rok do przetestowania, po to, by na własnym przykładzie pokazać innym, jak z niego korzystać.

Jeśli się okaże, że ktoś z Was będzie zainteresowany jego kupnem w sklepie BioFed, będzie mi niezmiernie miło, gdy dodacie w komentarzu „Dowiedziałem/-am się o kompostowniku od Kasi, autorki bloga Ograniczam Się.”. Przy sprzedanych pięciu kompostownikach, egzemplarz, z którego teraz korzystam, zostanie u mnie na własność. Możecie też go kupić bezpośrednio pisząc do mnie na mój adres mailowy.